Şivlilik, üç ayların başlangıcında Regaip Kandili’nin sabahında Konya’da yüzyılardır kutlanıyor ve yalnızca şehrimize ait olan bir gelenektir. Bu geleneğin olmazsa olmazı çocuklar, çoşku ve heyacan içerisinde şivlilik geleneğini devam ettiyorlar. İşte Konya Geleneği Şivlilik Nedir?, Şivlilik Ne Zaman Kutlanır?
Şivlilik Nedir?
Şivlilik Konya bölgesinde Regaib Kandilinde, bizlere 3 ayların başlangıcını haber veren ve başta çocuklarca kutlanan bir kandil kutlama geleneğidir. Konya’da bu gün “ilk namaz” olarak da bilinir. Şivlilik ile mübarek üç ayların başlangıcı kutlanmaktadır. Üç aylar bizlere ramazanın yaklaştığını müjdeleyen, daha çok ibadet, dua etmemiz ve günahlardan kaçınmamız gerektiğini hatırlatan aylardır.
Şivlilik nedir sorusuna gelirsek, Şivlilik sadece Konya`da gerçekleştirilen bir gelenek olduğundan diğer illerde yaşayan insanların çok fazla bilmemesi normaldir. Şivlilik, Regaib Kandili’nin kutlanması, üç ayların ve Ramaza’nın habercisi demektir. Aslında kandil kutlamaları Osmanlı zamanlarından beri geleneklerimizde bulunmaktadır.
Şivlilik Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Şivliliğin ortaya çıkışı ile ilgili anlatılan kıssaya göre, 1071 yılından önce Konya’ya göçer olarak gelen büyüklerimiz henüz yerleşik düzene geçmemişken İlk Namaz denilen günde yani Recep ayında bir hadise yaşanmıştır. Çadırda yaşamını sürdüren bilge analarımızdan birinin eşi kendisinden yağlı ekmek yapmasını istemiştir. O zamanlarda göçer olan topluluklar taşıma kolaylığı yönünden genellikle yufka ekmek yaparlarmış.
Bilge ana ise İlk namaz denilen günde çadırın önüne büyük bir ateş yakıp o dönemlerde adına sade yağ denilen aslında hayvanlardan elde edilen yağı dığan tavası denilen leğenin biraz küçüğü şeklindeki tavaya bolca koymuş. Ve küçük hamur parçalarını eliyle yassılaştırarak kızgın yağın içine atmış. Etrafı çok güzel bir koku sarmış. Kokuyu alan herkes çadırından çıkarak bilge ananın çadırına
yönelmiş.Hamurlar tavada pişerken şiv şiv civir civir diye ses çıkarıyormuş. Çadıra yönelen kalabalığı gören çadırın gelini heyecana kapılıp hamurlarını tavada unutmuş. Sonra hamurları görünce;
-Ana pişti, pişti ana diye seslenmiş.Recep ayının ilk perşembe günü dağıtılan bu yağda kızarmış hamura pişi denmesinin nedeni budur. Pişilerin pişerken çıkardığı şiv şiv civir civir sesinden dolayı da bahsi geçen gün Şivlilik olarak anılmıştır.
Şivlilik Nasıl Kutlanır?
Günümüzde Konya sokaklarında Şivlilik sabahı çocuklar ellerinde poşetlerle kapı kapı dolaşır şekerlemelerini toplar dolaşırken şivlilik diye bağırırlar ve bazen de çeşitli maniler söylerler çocuklara kapıyı açan ev sahipleri ise onlara muhakkak hediyeler verirler daha öncelerinde çocuklara kuru üzüm, kırık leblebi, meyve kuruları (Konya’da kak olarak isimlendirilir), gofret verilirken günümüzde çoğunlukla marketlerden alınan hazır ve paketli ürünler verilmektedir, ikindin ise büyükler namazlarını kılıp mezarlık ziyaretleri yapıldıktan sonra evlerde pişiler pişirilip komşular ve mahalleli arasında birbirlerine dağıtılmaktadır. Bu durum aslında bağlılığın, iyi geçinmenin göstergesidir.
Konya şehrinde özüne bağlı olarak hala uygulanmaya devam eden birçok gelenek bulunmaktadır bunlara Aşure, Hıdırellez, Nevruz, Şivlilik ve Fener Alayı örnek verilebilir.
Bu tür gelenekler bizlere geçmişi yaşattığından, bizleri maneviyata, birlik olmaya davet ettiğinden dolayı çok sevilen geleneklerdir. Günümüzde yoğun işlerimizden ve hayatımızdan geleneklere fazla vakit ayıramasak da böyle gelenekler ruhumuza iyi geleceğinden her zaman katılım sağlanmalıdır. Geleneklerimizi yaşatmak bizlere geçmişten gelen birer mirastır.
Şivlilik Manisi
Şivlili şivlili şişirmiş Erkenden ablam pişirmiş Kokuyu duyan çocuklar Pişileri tavadan aşırmış Haydiiii Şivlilikkkkkk Şivli şivli şişirmiş, Erken kalkan pişirmiş, İki çörek bir börek, Bize namazlık gerek. Şivlilik… Şivli şivli şişirdi, erken kalkan pişirdi. İki çörek, bi börek bize şivlilik gerek. Şivli şivli şişirmiş Erken kalkan/olan pişirmiş İki çörek bir börek Bize namazlık gerek. Şivli şivli şişirmiş Ergen oğlan pişirmiş İki çörek bir börek Bize şivlilik gerek. Şivliliiiiik...
Şivlilik Ne Zaman Kutlanır?
Hicri Takvimde üç aylar Recep, Şaban, Ramazan ayları Konya’da İlk Namaz, Orta Namaz ve Büyük Namaz olarak da bilinir. Regaib Kandili ise Recep ayının ilk perşembe gününü cumaya bağlayan gecedir.
Şivlilik gününden öceki akşam Konya’da fener alayları düzenlenir ve dilek fenerleri uçurulur ve ateş yakılır (genelde eski araba tekerleği olur) ve bu ateşin üstünden atlanır. Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından bu gecede çeşitli etkinlikler düzenlenir. Şivlilik ve Fener Alayı kutlamalarına Konya Büyükşehir belediyesi büyük katkıda bulunmaktadır bu günlerin öncesinde Konya halkı bu etkinliklere davet edilir ve her sene oldukça ilgi gören etkinlikler düzenlenir.
– konyayasam.com
Kaynaklar:
– Arslan, Nesrin (2021) “Konya’da sürdürülen Şivlilik geleneğinin sosyal bilgiler dersi kültür aktarımı açısından değerlendirilmesi”.
